Retrospektif

Piramitlerin inşasından yaklaşık 2650 yıl sonra Roma’da Kolezyum yapıldı. Kolezyum’dan 530 yıl sonra İslamiyet ortaya çıktı ve 6. yüzyılda Araplar hâlâ çadırlarda ve kerpiç evlerde yaşıyorlardı. İslam mimarisinin altın çağı ise ancak 10. yüzyıldan sonra yaşanacaktı.

Bu kronolojik asimetri, tıpkı insanın ilk uçuşuyla Ay’a ayak basması arasında yalnızca 66 yıl olması gibi, tarihin hiçbir zaman doğrusal ilerlemediğini gösterir.

Gelişim doğrusal değildir; hiçbir zaman da olmamıştır ve olmayacaktır.

Yine de uyanık olmanızda fayda var.

Tarihe retrospektif olarak bakın.

Sistemin amacı

İstanbul'da yaşanan gıda/konaklama krizi birkaç kaza daha vuku bulursa “Dış güçler veya sabotaja” bağlanacaktır. Uzun sürmez.

Ölen ailenin ardından bazı önlemler alınmış. Ağırlık, denetleme ve gözetleme üzerine. Yani sistemin kusurlu olduğu görülmüş; ancak yine öngörülememiş.

Sistemle ilgili teorisyen Stafford Beer’in harika bir tespiti vardır: Bir sistemin amacı, yaptığı şeydir.

“Ama bizim niyetimiz bu değildi” ifadesi ise, ancak bir şark kurnazının savunma biçimidir.

Teşhir

Sosyal medya ile birlikte haberdar olan (informed) kişi ile bilgili (knowledgeable) kişi arasındaki fark daha da belirginleşti. Bir deprem, yeni bir psikolojik yaklaşım ya da bir gök olayı hakkında haberdar olmak, kişiyi o konuda bilgili yapmıyor. Ancak haberdar olmak insana cesaret; cesaret ise cüret, cüret de beraberinde teşhiri getiriyor. Bu kişiler de doğal olarak, konunun ne kadar cahili olduklarını teşhir etmiş oluyorlar.

Hep yazdım, biliyorsun: Anlamak ya da haberdar olmak ile bir konuda bilgili olmak arasında ciddi bir fark vardır.

Dikkatli olun.