Yeniden kullanılabilir uzay

'Tek kullanımlık' kavramından hep imtina etmişimdir. Bu ürünler ekseriyetle müsrif, çevre düşmanı ve zayıf zekalıdırlar.

Tek kullanımlık ürünler Pazarlama'nın pazarlamaması gereken kuşatma altında olan tehlikeli bir alandır.

(Yazılarımı takip edenler kısa yazmaya çalıştığımı bilir. Konunun tarihsel gelişimine tam bir çerçeve çizebilmek adına bu sefer görece uzun yazmak durumunda kaldım. İyi okumalar.)

Yakın tarihte mucizevi başarılar ortaya koyabilecek ve belki de asrımızın en maliyetli 'Yeniden Kullanılabilir' süreci başladı. Gelin bu süreci size özetleyeyim...

Amerika'nın Space Shuttle programı birden çok kere kullanım için tasarlanmıştı. 1981 yılında başlayan programla Hubble yörüngeye oturtulmuş ve Uluslararası Uzay İstasyonu inşa edilmişti. Geleneksel tek kullanımlık kapsül mekiklerin yerini geniş kargo ve yolcu kapasiteli Columbia, Challenger, Discovery ve Atlantis almıştı.

Ancak 133 başarılı görev 2 felaketle sonuçlanan (Challenger '86 / Columbia '03) uçuşun gölesinde kalmıştı. Sistemin kompleksliği, yeniden uçuşa hazır hale getirme maliyeti ve 1.5% yüksek hata payıyla sürdürülebilir olmadığına kanaat getirildi. 2011 yılında program sonlandırıldı.

Artık Amerikalılar tırnaklarıyla inşaa ettikleri Uluslararası Uzay İstasyonu'na (UUİ) Ruslardan (Soyuz) bilet satın alarak ulaşabileceklerdi...

2002 yılında ise uzay bilimleri noktasında çılgın fikirleri olan biri SpaceX adlı şirketi kurarak sahneye çıkmıştı. Elon Musk 'Yeniden Kullanılabilir' kapsamı içine roketleri de dahil ederek çalışmalarına başladı. Artık roketler birden çok kere kullanılabilecek, dolaysıyla 40-50 milyon doları aşan roket başına maliyetler cepte kalabilecekti. Bu iddialı proje çoğu devlet ve özel girişim tarafından ciddiye alınmadı. Ancak SpaceX 2014 yılından başlayarak gerçekleştirdiği 30'un üzerinde tam geri dönüşümlü operasyonla imkansızı başardı. Artık SpaceX 'Yeniden Kullanılabilir' mekiği ve roketleriyle UUİ'ye geleneksel maliyetlerin çok altında kargo taşımacılığı gerçekleştiriyordu. Özel sektöre uzay endüstrisinde başarı şansı tanımayanlar ise fena halde yanılmıştı.

SpaceX bu günlerde 27 Mayıs'taki tarihi uçuşuna hazırlanıyor. Nasa'nın Space Shuttle programının sonlandırılmasından 9 yıl sonra ilk defa Amerikan topraklarından UUİ'ye astronot gönderilecek. Peki bu ne anlama geliyor?

Tabi her şeyden önce ABD artık Soyuz için Ruslara koltuk başına ödediği 90 milyon doları ödemek zorunda kalmayacak. SpaceX bu maliyetleri dramatik şekilde aşağıya çekmiş durumda (Astronot başına 48 milyon$). Kazakistan'dan gerçekleşen Soyuz kalkışları operasyonel maliyetler bir tarafa 1970'lerin teknolojisi ile tasarlanmış kompleks bir sistem. Uçuşlar 2 metrelik dar bir kapsül içinde manuel pilotajla gerçekleştiriliyor ve Soyuz'un hiçbir parçası yeniden kullanılabilir değil. Yani bugüne kadar 1700'ün üzerinde görev gerçekleştirmiş Soyuz roket ve mekiklerinin hepsi sıfırdan inşaa edilmiştir.

SpaceX'in Dragon'u ise bilim kurgu tadında otonom, güvenli, konforlu ve tamamiyle 'Yeniden Kullanılabilir' bir uzay yolculuğu satıyor.

Tesla ile başlayan etkinlik trendini SpaceX'e taşıyan Elon Amerika'nın nefes kesen uzay mücadelesi tarihine tek kullanımlık olmayan tertemiz bir sayfa açıyor (Fingers crossed)...